مکتب اسلامی تحوّلی نو و قرآن‌محور در حوزه تعلیم و تربیت است و شعار خود را تحقق نظام توحید در ساختار تزکیه و تعلیم قرار داده است که در ادامه، شعار مکتب به صورت اجمالی و مختصر تبیین شده است.
+ دریافت پوستر شعار مکتب اسلامی
تحقق
علم به چیزی، بی آنکه عملی در میان باشد نفعی نخواهد داشت. حق ترین و الهی ترین مفاهیم و معلومات هم اگر به مرتبه عمل و تحقق نرسند ارزش چندانی نخواهند داشت، حقیقت علم و دانش آنجا ارزش پیدا می کند که به آنها عمل شود و گرنه مایه هدایت و رشد نخواهد بود.
امام کاظم علیه السلام می فرمایند:
یَا هِشَامُ إِنَّ کُلَّ اَلنَّاسِ یُبْصِرُ اَلنُّجُومَ وَ لَکِنْ لاَ یَهْتَدِی بِهَا إِلاَّ مَنْ یَعْرِفُ مَجَارِیَهَا وَ مَنَازِلَهَا وَ کَذَلِکَ أَنْتُمْ تَدْرُسُونَ اَلْحِکْمَهَ وَ لَکِنْ لاَ یَهْتَدِی بِهَا مِنْکُمْ إِلاَّ مَنْ عَمِلَ بِهَا (۱)
ای هشام، تمام مردم ستاره ها را می بینند امّا فقط کسانی به وسیله ستاره‌ها راه را پیدا می‌کنند که مسیر حرکت ستارگان و منزلگاه‌های آنها را بدانند. همچنین شما حکمت را می آموزید و لکن به وسیله حکمت به هدایت نمی رسید مگر اینکه به آن حکمت عمل کنید.
إِنَّ النَّاسَ فِی الْحِکْمَهِ رَجُلَانِ فَرَجُلٌ أَتْقَنَهَا بِقَوْلِهِ وَ صَدَّقَهَا بِفِعْلِهِ وَ رَجُلٌ أَتْقَنَهَا بِقَوْلِهِ وَ ضَیَّعَهَا بِسُوءِ فِعْلِهِ، فَشَتَّانَ بَیْنَهُمَا فَطُوبَى لِلْعُلَمَاءِ بِالْفِعْلِ وَ وَیْلٌ لِلْعُلَمَاءِ بِالْقَوْلِ (۲)
ای هشام، مردم در حکمت دو دسته اند، دسته ای حکمت را با گفتارشان استوار می کنند و با عمل، به آن تصدیق می کنند، دسته ای هم با گفتارشان حکمت را استوار می کنند و با عمل بدشان آن را ضایع می کنند. پس بسیار فاصله بین این دو دسته است. پس خوش به حال علمائی که اهل عمل هستند و وای بر علمائی که فقط اهل گفتارند.
توحید
در اسلام، تنها معبود انسان و بلکه کل جهان خداست که همه انسانها باید برای او یعنی برای رضای او عمل کنند [و] هیچ چیز و هیچ کس را نپرستند.
در جامعه‌ای که شخص پرستی‌ها و شخصیت‌پرستی‌ها، نفع‌پرستی‌ها و لذت‌پرستی‌ها و هر نوع پرستش [دیگر] محکوم شود و فقط انسانها دعوت به پرستش خدا شوند، همه روابط بین انسانها، چه اقتصادی و یا غیر اقتصادی تغییر می کند و ضوابط عوض می شود، همه امتیازات لغو می‌شود، فقط تقوا و پاکی ملاک برتری است. امام خمینی رحمه الله(۳)
نظام و ساختار
توحید در چهارچوبی محقق شده که تمام ابعاد زندگی بشر را تحت شعاع نور خود قرار داده و نظامی فراگیر را ایجاد کرده است، نظامی که تحقق آن به معنای بسط معنای توحید در تمام شئون حیات دنیوی و اخروی انسان است.
تزکیه
تزکیه استوار کردن انسان و دور کردن او از عیب و نقص است و اگر موانع رشد و نقص ها برطرف شود انسان به فلاح و رستگاری خواهد رسید.(۴)
تزکیه انسان ها هدف اصلی انبیاء بوده است (۵) و بدون تزکیه اگر به تعلیم بپردازیم مایه رشد نخواهد بود چرا که هنوز غل و زنجیرها در پای و موانع رشد موجود است؛ حتی فراگرفتن علومی که تزکیه در آن نباشد ممکن است به گمراهی و ضلالت هم برسد حتی علوم الهی.
تعلیم
استعمار نو استعماری است که فکر مستعمرینش را تسخیر می‌کند و فرصت فکر کردن به او نمی‌دهد، به او می گوید هر چه می خواهی به تو می دهیم، اما تو فکر نکن.
اینگونه استعمار برای گسترشش و برای فراگیر شدنش نیاز به بستر و ابزاری دارد که فارغ از محتوا ،دین، شریعت و ملیّت بتواند خودش را بسط دهد و این ابزار چیزی نیست جز تعلیم.
تعلیم به معنای روش علم آموزی و جدای از علم است و فارغ از اینکه چه محتوا و علمی را می خواهد بپذیرد به روش های انتقال یک علم اطلاق می شود.
روش تعلیمی که استعمار نو در تمام دنیا به اجرا گذاشته است از آن علم فقط پوسته ای را حفظ می کند و در عمق به جایی می رساند که خودش می خواهد، اگر چه که تا آخرین لحظه پوسته محتوا و دین را حفظ کرده باشد؛ علم اگر علم باشد و نور باشد در خود روش تعلیمی اش را نیز دارد، یعنی علمی که در بستر تعلیمی غلط قرار می گیرد در واقع از علم بودنش ساقط شده است و فقط ظاهرش را حفظ کرده است؛ حتی مقدّس ترین مفاهیم و علوم الهی وقتی در شیوه تعلیم غربی و استعماری قرار می گیرند دیگر الهی نیستند بلکه شیطانی و الحادی اند.
قرآن به عنوان غنی ترین محتوای موجود در این عالم، غنی ترین ساختار تعلیمی را هم در دل خودش دارد و وقتی خودش را به عنوان یک کتاب معرفی می کند، روش تعلیم محتوای درون خودش را نیز همراهش دارد، لکن وقتی محتوای قرآن از فرمش و روش تعلیمی اش جدا می‌شود، و محتوای قرآن در یک روش تعلیمی غیرقرآنی قرار می گیرد دیگر از قرآن فقط جلد و پوستی می ماند.
(۱) بحار الانوار ج ۱ ص ۱۴۵
(۲) همان
(۳) امام خمینی رحمه الله، ۲/۹/۱۳۵۷، مصاحبه با روزنامه «السفیر» پیرامون انقلاب، ابرقدرتها و رژیم صهیونیستی
(۴) قَدْ أَفْلَحَ مَن زَکَّاهَا، سوره شمس، آیه ۹
(به تحقیق کسی که در پاکی نفسش بکوشد رستگار خواهد شد.)
(۵) هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی الأُمِّیّینَ رَسولًا مِنهُم یَتلو عَلَیهِم آیاتِهِ وَیُزَکّیهِم وَیُعَلِّمُهُمُ الکِتابَ وَالحِکمَهَ وَإِن کانوا مِن قَبلُ لَفی ضَلالٍ مُبینٍ، سوره جمعه، آیه ۲
(او کسی است که در میان جمعیت درس نخوانده رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آنها می‌خواند و آنها را تزکیه می‌کند و به آنان کتاب (قرآن) و حکمت می‌آموزد هر چند پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند!)