با مطالعه مقاله زیر، با مبانی فکری “مکتب اسلامی” و روش‌های اجرایی آن آشنا خواهید شد.
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: تحقق نظام توحید در ساختار تزکیه و تعلیم
+ دریافت پیوست نقشه
فهرست:
مقدمه و تاریخچه
راهکار عملیاتی برای تحقق جامعه توحیدی، وضعیت کنونی نظام آموزش‌وپرورش، آینده علمی فرزندان کشور، رسیدن به سبک زندگی اسلامی، مسئله مهم خانواده و تعالی آن، مسئله حیاتی تزکیه و تعلیم، از مهم‌ترین دغدغه‌های مکتب اسلامی است.
ازآنجاکه شأن اصلی انبیاء و اولیای خداوند متعال در راستای تحقق نظام توحیدی، تزکیه و تعلیم می‌باشد، در جهت ادامه راه انبیاء و انجام رسالت در مسیر انقلاب اسلامی ایران، عدّه‌ای از طلاب و روحانیون جوان ساختاری مبتنی بر مبانی اسلام و انقلاب محقق کرده تا در راه انسان‌سازی و تربیت سربازانی واقعی برای اسلام و امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف با کفر به تمدن غربی و ایمان به نظام و تمدن اسلامی، در مسیر تحقق جامعه توحیدی گام بردارند.
در همین مسیر مفاهیمی چون تربیت، تزکیه، تعلیم، فطرت، رشد، هدایت، تحقق و ساختار را بر اساس مبانی حضرت امام خمینی رحمه الله و اندیشه انقلاب تعریف کرده و با شناخت اصل توحید، تمام این امور مهمه را در یک ساختار اجرایی در چندین نقطه‌ی کشور پیاده کرده‌ایم؛ در این کنار با توجه به اهمیت جبهه اقتصادی و سبک زندگی، با انسجام و تشکیل ساختاری مدوّن، سه حلقه‌ی تزکیه و تعلیم، اقتصاد مقاومتی و سبک زندگی و طب اسلامی را کنار هم قرار داده‌ایم و ساختاری را محقق کرده که از مهم‌ترین اصولش این مواردند:
- خانواده محوری 2. قرآن محوری 3. جوشش از درون 4. رایگان بودن 5. حضور در عرصه‌های واقعی
در حال حاضر با محوریت خانواده‌ها و با عنایات اهل‌بیت علیهم السلام، مخصوصاً علی بن موسی‌الرضا علیه السلام و همچنین با الگوگیری از سبک زندگی اربعین حسینی علیه السلام، از سال 1396 مراکزی در خراسان رضوی، شمالی و جنوبی، تهران، اصفهان، فارس، هرمزگان، زنجان، قم و مازندران دایر شده و در نقاط متعدد دیگری نیز در حال شکل‌گیری است.
مکتب اسلامی از سال 1396 با ده سال سابقه کار تربیتی در مدارس، مساجد و …، فعالیت گسترده‌ای را در کشور آغاز کرده است؛ در آغاز راه، توجه به حرکت عظیم اربعین حسینی علیه السلام و نگاه ویژه به جهان اسلام و جبهه مقاومت ما را در پیشرفت روزافزون این نهضت کمک شایانی کرده است.
ازآنجاکه دین مبین اسلام در تمام ساحت‌های زندگی فردی و اجتماعی حضور پررنگ دارد و همه‌جانبه است و تک‌بعدی نیست و مهم‌تر اینکه جبهه کفر و طاغوت و تمدن غربی نیز به تمام شئون زندگی بشر هجوم آورده است، نهضت مکتب اسلامی را یک حرکت همه‌جانبه تعریف کرده تا در حوزه خانواده، اقتصاد، علم، فرهنگ، تعلیم و تربیت و … نقشی جدی و تمدن‌ساز ایفا کند که قلب این نهضت مسئله تزکیه و تعلیم با تعریف توحیدی و انقلابی آن است.
در این کنار با توجّه به وضعیت آموزش‌وپرورش کنونی و اینکه تنها نهاد رسمی که متکفل امر تعلیم و تربیت است آموزش‌وپرورش کنونی است، به سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش توجه جدی شده و تا حدّ قابل‌توجهی در چند مدل محقق و اجرایی شده است.
اصول و مبانی
1) خانواده محوری
در نظام اجتماعی اسلام، تنها نظام اصیل و پایدار، خانواده است و تمام نظامات اجتماعی، ابزار پاسخ به اقتضائات اصیل مادی و معنوی خانواده است؛ بنابراین، خانواده‌محوری، مبنای تدبیر تمام نظامات اجتماعی بوده، بالأخص مسئله رشد، تزکیه و تعلیم که در کانون خانواده و با محوریت خانواده، رشد و تزکیه‌ی حقیقی و متعالی صورت می‌گیرد.
متأسفانه امروزه این نقش کلیدی خانواده رنگ باخته است و خانواده وظایف اصلی و درجه اولی خود را به دیگر نهادهایی واگذار کرده است که به‌هیچ‌وجه جایگزین خانواده نمی‌توانند باشند؛ مکتب اسلامی بنا دارد معین و بازویی برای خانواده باشد تا خانواده به نقش و جایگاه محوری خود بازگردد و اصل خانواده‌محوری که در ابلاغیه سیاست‌های کلی خانواده نیز به آن اشاره شده است اجرا و محقق گردد.
لذا در یک ساختار منظم و تعریف شده ظرفیت‌یابی، برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌ها بر عهده خود خانواده‌هاست و در این میان مکتب اسلامی با معرفی افرادی به‌عنوان هادی و علمدار، فعالیت خانواده‌ها در سراسر کشور را راهبری می‌کند. آموزش، پشتیبانی، هدایت، ایجاد انگیزه، ارزیابی، شبکه‌سازی از میان خانواده‌های توانمند ازجمله وظایف این افراد برای ارتقاء خانواده است؛ یادآوری این نکته ضروری است که هادی و علمدار مکتب اسلامی بی آنکه دچار تصدی گری شود، سعی دارد بازو و معاون خانواده باشد تا خانواده به مرور زمان مستقل و خودجوش عمل کند.
2) قرآن محوری
با توجه به اینکه قرآن مایه تبیین و روشنی همه‌چیز، «تبیناً لکل شی» و کتاب تشریع عالم است، و باوجود تأکید روایات اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم السلام بر محوریت قرآن در تمام علوم، سعی جدی در مکتب اسلامی بر این است که حکمت‌جویان (فرزندان) و خانواده‌ها اولاً انس با قرآن و ثانیاً تدبر در قرآن را محور همه‌ی فعالیت‌های خود کنند.
محوریت قرآن در مکتب اسلامی، علاوه بر اجرا در ظاهر برنامه‌ها، در بطن و روح فعالیت‌ها نیز حاکم و جاری است که از برکات انس و تدبر در قرآن، درک عمیق از دین، پابرجایی بر اصول و امهات نظام اسلام، جامعیت و حاکم شدن نورانیت قرآن بر ذهن حکمت‌جویان و خانواده‌ها می‌باشد.
برای رسیدن به این مهم، به تعریف صحیح و متقنی از زبان و ساختار قرآن رسیده‌ایم و یک نظام روش‌مند برای آن تعریف کرده‌ایم که شرحش در این مختصر شایسته نیست و به همین نکته بسنده می‌کنیم که در این راه به‌طور دقیق مبانی قرآن‌شناسی حضرت امام خمینی رحمه الله و علامه طباطبایی رحمه الله مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته و برای تمام اقشار روش اجرایی تدوین شده است.
3) جوشش از درون
با توجه به اینکه ارزش حقیقی انسان به فطرت الهام گرفته از ذات الهی است و تمام پیامبران و کتب آسمانی مبعوث و نازل شده‌اند تا پیامبر و واعظ درون انسان را بیدار کنند، اجبار و اصرار بر هدایت از بیرون نتیجه‌ای جز ساخت آدمک‌هایی تزئینی که فقط در جهات جسمانی و مادّی رشد کرده‌اند نداشته و نخواهد داشت.
لذا سعی وافری داشته و داریم که تمام برنامه‌های تزکیه و تعلیمی بر اساس جوشش از درون، اراده و خواست، بدون اجبار و اکراه، با انتخاب آگاهانه، با توجه به ظرفیت‌های نهفته در فرد و البته با هدایت هادی و ارشادکننده باشد تا به خواست و اراده خداوند متعال، انسان‌ها با جوشش از درون و اراده حقیقی، بدانند که اولاً انسان چه موهبت‌های خدادادی دارد و ثانیاً این جامعه و امّت انقلابی ایران چه ظرفیت نهفته و عظیمی دارد که بدون نگاه به بیرون می‌تواند زمینه‌ی ایجاد تمدّن نوین اسلامی را رقم بزند.
4) رایگان بودن
تزکیه و تعلیم همانطور که اشاره شد مهم‌ترین وظیفه‌ی انبیاء و اولیای خداوند متعال است و آنها در قبال انجام رسالت خود مزد و اجری را طلب نمی‌کردند و از دیگر سو چون مسئله تزکیه و تعلیم از واجبات نظامیه و کفائی است و تکسب از این طریق در شرع مقدّس اسلام ممنوع است کمااینکه که در قانون اساسی نیز به این امر اشاره شده، تمام ساختار مکتب اسلامی کاملاً رایگان بوده و نه خانواده متقبل هزینه‌ای می‌شود و نه هادیان و علمداران این نهضت، مزدی را طلب می‌کنند.
فرایند تأمین بودجه برنامه‌ها شرح مفصّلی دارد و در حال حاضر ساختاری اقتصادی شکل گرفته که مبتنی بر اصول اقتصاد مقاومتی، سنّت‌های اقتصادی اسلام و توجه ویژه به مسئله برکت، تولید و تلاش مجاهدانه است.
5) رشد در عرصه‌های واقعی
انبیاء عظام و اولیای الهی در مسیر رشد و تزکیه بر حضور در عرصه‌های واقعی و انسان‌سازی تأکید داشتند که علاوه بر رشد فردی، در جهت تزکیه و تعالی جامعه نیز اثرگذارند، عرصه‌هایی چون کشاورزی، دامداری، تجارت و سفر که در سیره و روایات اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم السلام نیز توصیه‌ی جدی و اکید به اشتغال به این امور شده است.
از طرفی نیز شناخت نیازهای اولیه کشور، راه حل تأمین و یا اصلاح این نیازها و آموزش‌های عملی و کاربردی در این حوزه، امری ضروری و البته مغفول است که برای ساخت آینده‌ای بهتر و کشوری با اقتدار بیشتر، پرداختن به عرصه‌های مذکور در ساختار تزکیه و تعلیم را واجب می‌کند.
برای نیل به این هدف، اولاً) مطالعات جدی در اصول و مبانی عرصه‌های مذکور داشته‌ایم،
ثانیاً) مطالعات میدانی و سفرهای متعددی انجام شده تا این دریای بی‌کرانِ از ظرفیت، شناسایی شود،
و ثالثاً) همانطور که گذشت از خانواده‌های توانمند در این عرصه‌ها نیز شبکه‌ی بزرگی در کل کشور در حال شکل‌گیری است.
6) عدم تاکید بر لزوم تفکیک سنّی
تأکید بر لزوم تفکیک بر اساس سنّ و پایه‌ی تحصیلی و بی‌توجهی به ظرفیت‌های درونی افراد، یکی از خطاهای ساختار تعلیم و تربیت کنونی کشور است و ازآنجاکه منزلت، میزان فهم و ظرفیت انسان‌ها امری ست که فقط خداوند متعال به آن عالم است، نمی‌توانیم به‌طور قطعی و جبری افراد را بر اساس سنّ و پایه‌ی تحصیلی طبقه‌بندی کنیم؛ لذا سعی کرده‌ایم به افراد اجازه دهیم که بر اساس خواست و اراده، ظرفیت و فهم خود در مقاطع و سطوح مختلف حضور داشته باشند و جبری بی‌پایه بر آنها حاکم نباشد، درنتیجه در خیلی از برنامه‌ها افراد با سنین مختلف در کنار هم قرار می‌گیرند تا خودجوش و با هدایت یک هادی و استاد، جایگاه واقعی خود را یافت کنند.
در این حالت، نه تنها رشد بهتر و واقعی‌تری صورت می‌گیرد بلکه تعاون و همکاری نیز بین افراد بیشتر می‌شود.
7) توجه به تفاوت دختر و پسر
با حفظ اینکه انسان‌ها در مسیر عبودیت، تقوا و فطرت یکی و برابر هستند و جنسیت در این مهمات دخیل نیست، نقش و حضور زن و مرد در نظام اجتماعی اسلام، بر اساس موهبت‌های متمایزی که خداوند متعال در هرکدام قرار داده است نقش و حضوری متفاوت خواهد بود.
متأسفانه امروزه با وارونه جلوه دادن اندیشه زیبای اسلامی در مورد جایگاه زن و مرد در خانواده و اجتماع، شاهد آن هستیم که رسالت، وظیفه و حتّی نوع کارکرد زن و مرد دچار کج‌فهمی شده و دختر و پسر در نظام تعلیم و تربیت کشور، و زن و مرد در جامعه یک مسیر واحد را می‌پیمایند و تأسف‌بارتر اینکه گاهی جای آنها با هم عوض می‌شود.
تأکید بر ارزش والا و حقیقی دختر و زن در نظام اجتماعی اسلام، رسالت‌های زن انقلابی، نقش قیمتی مادر و همسر در خانواده، وظایف و مسئولیت‌های مرد در خانواده و جامعه و نقش مرد در سازندگی کشور ازجمله مواردی است که چه به‌صورت نظری و چه در مرحله عمل و کارکرد توجه زیادی به آن داشته‌ایم.
8) حرکت علمی از اجمال به تفصیل و کل به جزء
اشکال بزرگی که در فضاهای علمی موجود هست این بوده که باوجود تزریق اطلاعات و داده‌های عظیمی از علوم مختلف در سالیان مدرسه و دانشگاه به مقصودی که انتظار می‌رود نمی‌رسیم و نقش‌آفرینی علمی چندانی دیده نمی‌شود؛ البته این معضل در فضاهایی که به‌طور خاص با روحیه و عزم جهادی در حوزه علم ورود کرده‌اند دیده نمی‌شود و نقش‌آفرینی‌های بزرگی نیز داشته‌اند.
لکن مسیر عمومی تعلیم و تعلّم فاقد یک مسئله مهم و حیاتی است و آن نداشتن نقشه جامع در هر علم و رشته است. به دست آوردن اجمال متقن و صحیح، شناخت کلّ مسئله قبل از ورود به جزئیات، داشتن نقشه جامع و کاربردی از علم، جزء مبانی تعلیم و تعلّم در مکتب اسلامی است که سیره‌ی علمی اهل‌بیت که خزینه‌های علم هستند نیز همین بوده ولیکن با تأسف بسیار به خاطر سیطره تمدّن غرب بر روش تعلیمی جهان، مسیر کنونی تعلیم و تعلّم، حرکت از جزئیات بدون رسیدن به کلّ و نقشه جامع است.
9) تحقق و ظهور
پس از تلاش مجاهدانه‌ای که علما و دانشمندان دینی در حوزه‌های مذکور اعم از تزکیه و تعلیم، اقتصاد اسلامی، خاݥنواده و سبک زندگی در طول سالیان گذشته انجام داده‌اند که تمام داشته‌هایمان از خوان بابرکت علمی آنهاست، آنچه خط مقدّم رسیدن به تمدن اسلامی است را پیاده‌سازی و تحقق این امور می‌دانیم.
تحقق و عملیاتی کردن نظریه انقلاب اسلامی ایران در تمام ساحت‌های یک جامعه (که مهم‌ترین آنها در صفحات قبلی ذکر شد)، بی آنکه در دور نظریه‌پردازی‌های تکراری غرق شویم و همچنین عزم و همت جهادی و تلاش بی وقفه را وظیفه‌ی اولی خود می‌دانیم.
مکتب اسلامی را با تاکید بر موارد مذکور و با شعار تحقق نظام توحید در ساختار تزکیه و تعلیم بنا کرده‌ایم و سرمایه‌ی اصلی خود را عمل و تحقق و دوری کردن از نظریه‌پردازیِ صرف می‌دانیم.
مهم‌ترین عرصه‌های اجرایی و ظهور و بروز سخنان مذکور در موارد زیر به صورت خلاصه و اشاره وار در ادامه بیان شده است:
1. جلسه خانوادگی «امت واحده»
با توجه به اصل خانواده‌محوری، حداقل هفته‌ای یکبار خانواده‌های هر شهر گردهم می‌آیند تا با مرور اصول و کلیات، جزئیات اجرایی در تمام حوزه‌هایی که به خانواده مربوط است را بررسی کنند.
همکاری و تعاون در مسائل تزکیه و تعلیمی، رشد و ارتقاء در این مسیر، بررسی فعالیت‌های انجام شده و برنامه‌ریزی برای آینده، مسئله فرزندآوری و ازدواج آسان، عملیات‌های اقتصادی با محوریت تولید محصولات طیب و سالم و خیلی موارد دیگر از مهم‌ترین دستور کارهای این جمع است.
· جلسات «سبیل رشد»
در دل این امت واحده، سلسله جلسات علمی و کاربردی سبیل رشد برگزار می‌شود که مبانی خانواده در اسلام، اخلاق و آداب، روش تزکیه و رشد فرزندان در خانواده و … از موضوعات این جلسه است.
- این امت واحده در ایام پیاده روی اربعین و نیز در هفته وحدت در مشهد مقدس به صورت سراسری و کشوری، متشکل از خانواده‌های مکتب اسلامی از تمام مراکز و همچنین با حضور خانواده‌های مرتبط و دغدغه‌مند برگزار می‌گردد.
2. برگزاری حلقه و کلاس فرزندان
در مورد شیوه‌نامه و اصول حلقه‌ها و کلاس‌های فرزندان، مواد آموزشی و … مکتوبات و درس‌نامه‌های مفصلی موجود است که در فرصت مقتضی ارائه خواهد شد، در اینجا فقط به برخی از مهم‌ترین نکات اشاره می‌کنیم:
- جایگزینی طرح تفقد در مقابل حضور و غیاب اجباری و بی پایه
- توجه به حکمت خداوند در تعلیم علوم و عرصه‌های عملیاتی
- عنوان «حکمت جو» در مقابل دانش آموز، متربی و …
- ارائه مواد درسی‌ای چون: قرآن، گلستان سعدی، مفاتیح الحیات (اثر حضرت آیت الله جوادی آملی)، توحید مفضل، طب اسلامی (اثر حضرت آیت الله تبریزیان)، محیط زیست (اثر بانو مجتهده نجفی) و …
- تاکید بر بهره‌گیری از علوم نافع و کاربردی همچون ریاضیات کاربردی، در مقابل دروس غیرکاربردی و غیر نافع
- آشنایی با علوم مورد احتیاج برای انجام وظیفه در آینده کشور و انقلاب و ایجاد زمینه برای استفاده از ظرفیت نخبگان جهادی و فضاهای علمی، بی آنکه درگیر تکلفات مرسوم و زمان‌بر شویم.
- سنت پرداخت دسته‌جمعی صدقه در آغاز کلاس
3. برگزار سفرهای متعدد و حکیمانه
با توجه به تاکید ویژه قرآن و سیره اهل بیت علیهم السلام بر سفر و ذکر فوائد برای آن، حکمت جویان و خانواده‌ها با برنامه‌ریزی‌های متعددی همچون تاکید بر فصل کشاورزی و تلاش، به سفرهایی حکیمانه می‌روند.
بسمه تعالی. ،،،،، بسیار خوشحال ام. که در دوره مجازی مکتب اسلامی شرکت کردم
سلام. من به تازگی خانواده تشکیل دادم و از مدت ها قبل دنبال این مباحث بودم، چه طور میتونم به همراه همسرم در این مسیر گام برداریم. خیلی راغب به حضور در دوره هاتون هستیم از چه طریقی میتونیم شرکتکنیم.
سلام کدوم شهرین؟
باسلام و خدا قوت
خدا را شکر می کنم افراد آگاه چنین برنامه های را دنبال می کنند . امیدوارم در شهر ما هم برگزار شود .