موکب عملی امام صادق علیه‌السلام فضایی برای علم‌آموزی تخصصی است که توسط نهضت مردمی مکتب اسلامی برای حکمت‌جویان 13 سال به بالا راه‌اندازی شده است. در ادامه گزیده‌ای از مصاحبۀ حجت‌الاسلام هادوی صدر در معرفی موکب علمی امام صادق علیه‌السلام را می‌خوانید:
🔻 موکب علمی امام صادق علیه‌السلام کجاست و دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد؟
ببینید موکب علمی امام صادق علیه‌السلام در مرحلۀ سوم رشد فرزندان فعالیت دارد، یعنی همان ۷ سال سوم از ۱۴ تا ۲۱ سال. حالا اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، این مرحله گام دوم در مکتب اسلامی است. چون در ۷ سال دوم (۷ تا ۱۴ سال) خانواده محوریت دارد، در این سن باید عقل و ادب بچه‌ها رشد کند؛ یعنی هدف این است که بچه‌ها عاقل شوند و مؤدب به آداب.
حالا وقتی وارد این ۷ سال سوم می‌شویم، کار عمیق‌تر می‌شود. از حدود ۱۴ سال به بالا، دیگر وقت آن است که به سراغ علومی بروند که هم تخصصی‌تر و هم عمیق‌تر هستند.
🔻 در این موکب چه درس‌هایی به بچه‌ها آموزش می‌دهید؟ آیا رشته‌ها محدود است یا متنوع؟
نه، محدود نیست. ولی یک سری درس‌های پایه داریم که بیشتر روی آنها تمرکز می‌کنیم. مثلاً:
- قرآن: ما هر روز کار خود را با قرآن شروع می‌کنیم. یکی از کارهای مهمی که اینجا داریم، “نمایه‌زنی قرآن” است. یعنی بچه‌ها باید بتوانند آیات را دسته‌بندی و تحلیل کنند و به آنها نمایه بزنند. اگر تلاش خوبی داشته باشند در سال اول و دوم، بیش از نصف قرآن را نمایه می‌زنند. در مراحل بعدی روش‌های عمیق‌تری برای انس و تدبر در قرآن داریم.
- روایات: روایت‌شناسی هم بسیار مهم است. اول بچه‌ها روایات را با محوریت آداب یاد می‌گیرند. سپس به سراغ کتب روایی و حدیث‌شناسی می‌رویم.
- طب اسلامی: در موکب، طب اسلامی نیز آموزش داده می‌شود؛ طب هم از جنبۀ روایت‌شناسی اهمیت دارد و هم خود طب که سبک زندگی توحیدی است. این علم، هم برای فهم بهتر سبک زندگی اسلامی مهم است و هم در زندگی کاربرد دارد.
- ادبیات عرب و ترجمه: از آنجایی که قرار است حکمت‌جویان با قرآن و متون عربی کار کنند، بسیار مهم است که در ترجمۀ عربی قوی شوند. در این بخش دوره‌هایی داریم که اگر خوب پیش بروند، بعد از ۲۰ جلسه می‌توانند قرآن را خودشان ترجمه کنند.
- علوم عقلی: یکی از مباحث جدی ما علوم عقلی است. در روایات داریم که علم به دو دسته تقسیم می‌شود: علم مسموع و علم مطبوع. علم مطبوع همان علم حضوری است که انسان به صورت درونی و بدون واسطه به آن می‌رسد، و علم مسموع، علمی است که از طریق شنیدن و آموختن به دست می‌آید. ما در موکب به شدت بر تفاوت این دو علم تأکید داریم و بچه‌ها باید از ابتدا فرق علم حضوری و حصولی را درک کنند.
برای شروع، یک مسیر منطقی و دقیق در این علوم طراحی شده است تا بچه‌ها کم‌کم با این مباحث آشنا شوند و بتوانند در آینده به تفکر عمیق‌تر و منطقی‌تر دست یابند. - نجوم: ما مقدمات علم نجوم را نیز به آنها یاد می‌دهیم که برای شروع، ۱۲ جلسه طراحی شده است.
- فقه: فقه یکی دیگر از درس‌های مهم است. هم اصل فقه که به معنای پژوهش و تعمق در دین است و هم فقه مصطلح که بیشتر به روش‌های فقهی در استنباط احکام مربوط است.
- تاریخ: تاریخ با رویکردی قرآنی همچون تاریخ انبیاء، تاریخ صدر اسلام و همچنین تاریخ جریانات انقلابی از جمله انقلاب اسلامی ایران (تاریخ معاصر) اهمیت ویژه‌ای دارد و این اهمیت به دلیل نگاه کل به جزء و جامعی است که مطالعه و بررسی تاریخ به حکمت‌جو می‌دهد.
🔻 روش آموزشی شما چه تفاوتی با مدرسه یا دانشگاه دارد؟
خیلی متفاوت است. اول از همه، نوع پذیرش ما متفاوت است. اینجا کسی را صرفاً به خاطر سن یا نمره نمی‌پذیریم. باید واقعاً طالب علم باشد. ما برای این تشخیص، یک سری راهکار داریم که مطمئن شویم حکمتجویی که می‌آید، علاقه و انگیزه کافی دارد.
دوم اینکه نحوه برخورد اساتید با بچه‌ها فرق دارد. در مدرسه و دانشگاه، استاد و شاگرد رابطه رسمی دارند. ولی اینجا، استاد مانند یک همراه و راهنما کنار حکمت‌جویان است.
سوم، روش تدریس است. ما از “کل به جزء” پیش می‌رویم. یعنی اول یک نگاه جامع به موضوع می‌دهیم و سپس وارد جزئیات می‌شویم. آزمون‌ها هم متفاوت است. مثلاً یکی از روش‌های ما این است که به حکمت‌جویان می‌گوییم خودشان سؤال طرح کنند. یا مثلاً جزوه‌ای که می‌نویسند، خودش یک نوع آزمون است. حتی مصاحبه شفاهی داریم که از آنها می‌پرسیم چه چیزی یاد گرفته‌اند و چگونه مطالعه کرده‌اند.
🔻 آینده بچه‌هایی که در موکب آموزش می‌بینند چگونه است؟
اگر بچه‌ها این مسیر را درست طی کنند و تلاش خود را انجام دهند، می‌توانند به اندیشمندان مؤثر در جامعه تبدیل شوند. اینجا فقط به آنها علم یاد نمی‌دهیم، بلکه مهارت‌های عملی مانند کار با تکنولوژی، معماری یا حتی فعالیت‌های میدانی را نیز آموزش می‌دهیم. هدف ما این است که این بچه‌ها هم در علم قوی باشند و هم در عمل بتوانند گره‌ای از مشکلات جامعه باز کنند.
🔻 چرا نام “موکب” را انتخاب کرده‌اید؟
نام “موکب” از اربعین الهام گرفته شده است. می‌دانید، در موکب‌های اربعین، افراد مختلف با سلیقه‌ها و توانایی‌های متفاوت، برای یک هدف مشترک کنار هم جمع می‌شوند. اینجا نیز همین‌طور است. همه از اساتید گرفته تا حکمت‌جویان و خانواده‌ها، برای یک هدف مقدس تلاش می‌کنند. آن هدف نیز ساختن یک تمدن اسلامی بر اساس علم و مبانی دین است.
در موکب، هر کسی یک نقشی دارد. یکی علم یاد می‌گیرد، یکی تدریس می‌کند، یکی کمک می‌کند فضای آموزشی بهتر شود. همه برای آن هدف بزرگ تلاش می‌کنند.